Laboratorium wzorcujące wilgotności, temperatury i ciśnienia - podstawowe definicje

Wzorcowanie czujników pomiarowych - temperatura, wilgotność, ciśnienie

Cel działalności

Laboratorium Wzorcujące Wilgotności, Temperatury i Cisnienia LAB-EL zostało wyodrębnione z firmy LAB-EL Elektronika Laboratoryjna Sp. J. Podstawowym zadaniem Laboratorium jest świadczenie usług wzorcowania i adiustacji wyrobów produkowanych w firmie macierzystej (klient wewnętrzny) jak i wyrobów produkcji innych producentów i/lub wyprodukowanych w firmie LAB-EL, lecz zlecanych z zewnątrz (klient zewnętrzny). Zasadniczym celem działalności Laboratorium jest prowadzenie obiektywnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych i trwałe dokumentowanie wyników pomiarów. Celem jest wypracowanie zaufania do firmy poprzez potwierdzanie właściwości metrologicznych produkowanych przyrządów oraz innych, będących już w posiadaniu klienta i zapewnienie w ten sposób kompleksowego zaspokojenia jego potrzeb. Dążymy do tego, aby zadowolenie klientów było osiągane dzięki kompetencji, fachowości i kulturze osobistej pracowników Laboratorium oraz oparciu organizacji pracy i kompetencji technicznych na wytycznych normy PN-EN ISO/IEC 17025:2018-02. W szczególności Laboratorium zwraca uwagę na:

potrzeby klientów,
kontakty z laboratoriami wiodącymi,
audity wewnętrzne,
zgłoszenie obszarów wzorcowań do akredytacji w PCA,
budowę i eksploatację systemu nadzorowania wyposażenia pomiarowego,
planowanie i realizację procesu walidacji metod pomiarowych pod kątem oczekiwań klientów,
przygotowanie i realizację szkoleń pracowników laboratorium.

Długofalowy program jakości Laboratorium LAB-EL stanowi dla całego kierownictwa firmy oraz pracowników obowiązującą wykładnię celów sprecyzowanych w polityce jakości firmy. Program jakości zobowiązuje nas w szczególności do:

Sprostania wymaganiom normatywnym i uwarunkowaniom legislacyjno-prawnym obowiązującym w kraju w odniesieniu do Laboratorium wzorcującego działającego w strukturach firmy.
Podniesienia zaufania klientów do firmy poprzez akredytację Laboratorium wzorcującego w Polskim Centrum Akredytacji (PCA) i tym samym kompleksowe zaspakajanie zapotrzebowania klientów na przyrządy do pomiaru wilgotności i temperatury, oferowane wraz ze świadectwem wzorcowania.
Doskonalenia metod pomiarowych stosowanych w Laboratorium i podniesienie zaufania do ich rezultatów poprzez nawiązanie kontaktów z odpowiednimi uznanymi, kompetentnymi laboratoriami wzorcującymi i przeprowadzenie porównań między laboratoryjnych wyników wzorcowań.
Analizy rynku przyrządów pomiarowych w celu monitorowania zmian i powstającego zapotrzebowania klientów na usługi wzorcowania w odniesieniu do przyrządów pomiarowych wilgotności i temperatury oraz wykorzystanie uzyskanych informacji do rozwoju i modernizacji własnego Laboratorium wzorcującego.

Bezstronność

Działalność laboratoryjna jest prowadzona w sposób bezstronny oraz jest zorganizowana i zarzadzana w taki sposób aby ową bezstonność chronić. Laboratorium identyfikuje ryzyka w odniesieniu do swojej bezstronności, a w przypadkach kiedy ryzyko zostanie zidentyfikowane, laboratorium jest zdolne do wykazania w jaki sposób je eliminuje lub minimalizuje.

Poufność

Laboratorium jest odpowiedzialne mocą wymagań prawnych za zarządzanie wszystkimi informacjami uzyskanymi lub wytworzonymi podczas realizacji swej działalności. W przypadkach, kiedy laboratorium zamierza posiadane informacje udostępnić publicznie (np. opublikować), musi z odpowiednim wyprzedzeniem poinformować o tym fakcie klienta, którego one dotyczą i uzys-kać jego akceptację. Wszelkie inne informacje są zastrzeżone i chronione.

W przypadkach, kiedy laboratorium jest zobowiązane przez prawo lub upoważnione przez postanowienia umów do ujawnienia informacji poufnych (np. w sprawach sądowych), klient lub osoba, której sprawa dotyczy musi być o tym fakcie powiadomiona o ile nie jest to prawnie zabronione.

Informacje o kliencie uzyskane przez laboratorium z innych źródeł są dla klienta poufne. Dostawca informacji jest objęty poufnością i nie może być ujawniany klientowi, chyba że sam wyrazi na to zgodę.

Personel laboratorium oraz wszelkie inne osoby działające na rzecz labora-torium (np. audytorzy, kontrahenci, personel zewnętrzny) są zobowiązane do zachowania poufności w odniesieniu do wszystkich informacji wynikających z działalności laboratorium, chyba że prawo stanowi inaczej.

Zakres działalności

Laboratorium zajmuje się w chwili obecnej:

wzorcowaniem i adiustacją przyrządów do pomiaru wilgotności względnej i/lub temperatury powietrza i gazów: higrometrów, psychrometrów, termohigrometrów i termometrów elektronicznych;
wzorcowaniem i adiustacją przyrządów do pomiaru temperatury różnych mediów: termometrów elektronicznych;
wzorcowaniem czujników platynowych przemysłowych termometrów rezystancyjnych (czujników termometrów oporowych);
wzorcowaniem termometrów szklanych cieczowych;
wzorcowaniem pirometrów i kamer termowizyjnych;
wzorcowaniem i adiustacją elektronicznych przyrządów do pomiaru ciśnienia atmosferycznego (barometrów);
wzorcowaniem i adiustacją elektronicznych przyrządów do pomiaru małych ciśnień różnicowych;
wzorcowaniem i adiustacją przyrządów do pomiaru ciśnień bezwzględnych;
wzorcowaniem i adiustacją pzryrządów do pomiaru przepływu powietrza: anemometry wiatraczkowe i termoanemometry;

Określenie przyrządów jako „elektroniczne” oznacza w tym przypadku takie przyrządy pomiarowe, w których sygnał
pomiarowy z czujników jest przetwarzany w towarzyszącym im układzie elektronicznym, do takiej postaci, która może być
odczytana:

na wbudowanym wyświetlaczu cyfrowym;
na dołączonym dedykowanym wyświetlaczu cyfrowym;
na wbudowanym mierniku analogowym np. wychyłowym;
poprzez jednoznacznie zdefiniowany interfejs cyfrowy w postaci wyniku cyfrowego (np. odczytana przez program komputerowy lub inne dołączone urządzenie elektroniczne),
poprzez pomiar jednoznacznie zdefiniowanego sygnału analogowego stosowanego zwyczajowo w automatyce przemysłowej, np: prądu stałego 4..20mA, napięcia stałego 0..1V, 1..5V, 0..10V lub podobnego.

Zakres akredytacji

Zakres akredytacji AP 067

Wzorcowania nie tylko w siedzibie laboratorium

Laboratorium prowadzi również wzorcowania poza siedziba laboratorium (wzorccowania wyjazdowe, co w zakresie akredytacji jest oznaczone symbolem P). Wzorcowania wyjadowe dotyczą:

komór klimatycznych;
komór termostatycznych;
czujników termometrów rezystancyjnych

Rozszerzone omówienie celu, zakresu, procedur i polityki jakości Laboratorium przedstawiono w osobnym dokumencie.
Metody wzorcowania urządzeń pomiarowych (wzorcowanie termometrów, wzorcowanie higrometrów, ...) i proponowany wzór zlecenia wzorcowania przedstawiono w dodatkowym opisie.

Wygląd przykładowego świadectwa wzorcowania Laboratorium LAB-EL przedstawiono w załączniku. Na świadectwie wzorcowania podawane są zawsze dana zgłaszającego przyrząd do wzorcowania, a dodatkowo na pisemne zamówienie, dane użytkownika przyrządu.

Ofertę usług Laboratorium oraz standardowe punkty wzorcowania zamieszczono w cenniku.

Przedstawiona w zakresie akredytacji niepewność dla CMC jest iloczynem niepewności standardowej oraz współczynnika rozszerzenia k = 2, który dla rozkładu normalnego odpowiada poziomowi ufności około 95%. Niepewność standardowa została określona zgodnie z Publikacją EA-4/02. Wzorcowanie wykonywane jest w komorze klimatycznej (dla przyrządów do pomiaru wilgotności powietrza i gazów) oraz w zestawie termostatów (dla termometrów elektronicznych szklanych cieczowych oraz czujników termometrów oporowych). Wzorcami roboczymi jednostek miar są: wysokiej klasy higrometr punktu rosy z chłodzonym lustrem i platynowy czujnik termometru oporowego kontrolnego I rzędu współpracujący z mostkiem prądu zmiennego. Stosowane wzorce posiadają świadectwa wzorcowania wydane przez Główny Urząd Miar (GUM) w Warszawie, co jest gwarancją zapewnienia spójności pomiarowej wzorców stosowanych w Laboratorium.

Procedury wzorcowania

Stosowane w Laboratorium metody pomiarowe zostały opracowane zgodnie z instrukcją operacyjną „Nadzór nad dokumentami i zapisami” na podstawie wymagań zawartych w normach krajowych i międzynarodowych, przepisów i instrukcji GUM i zaleceń międzynarodowej organizacji metrologii prawnej (OIML) oraz zatwierdzone przez specjalistów GUM.
Zasady działania Laboratorium, jego organizacja oraz kompetencje i odpowiedzialności w zakresie zapewnienia jakości, zostały opisane w Księdze Jakości i instrukcjach operacyjnych SOP.
Stosowane w Laboratorium procedury wzorcowania zostały opracowane przez specjalistów firmy, w odniesieniu do każdej wielkości mierzonej (rodzaju przyrządu pomiarowego) na podstawie:

wymagań zawartych w normach krajowych i międzynarodowych,
przepisów i instrukcji GUM,
wymagań przedstawionych w Publikacji EA-4/02,
zaleceń międzynarodowej organizacji metrologii prawnej (OIML).

Procedury te zostały zaopiniowane przez specjalistów z zewnętrznych laboratoriów wzorcujących, prowadzących usługi
metrologiczne w ww. zakresie.
Realizacja całego procesu wzorcowania dokumentowana jest w Laboratorium za pomocą protokołu wzorcowania. Dokument ten zawiera dane charakteryzujące obiekt wzorcowania, przebieg wzorcowania oraz wyniki pomiarów uzyskane w
trakcie tego procesu. Protokół jest wykonywany w postaci trwałego dokumentu podpisywanego przez osobę wykonującą wzorcowanie i weryfikowany, a następnie zatwierdzany przez Kierownika Laboratorium. Protokoły wzorcowania przechowywane są w Laboratorium przez okres czasu nie krótszy, niż 5 lat.
Na podstawie protokołu sporządzane jest świadectwo wzorcowania w postaci trwałego dokumentu, zawierające wyniki wzorcowania, które są sformułowane zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie wymaganiami (zaleceniami jednostki
akredytującej). Świadectwa wydawane są klientom po zakończeniu pełnego procesu wzorcowania.
Na świadectwach wzorcowania przyrządów pomiarowych objętych zakresem akredytacji umieszcza się logo jednostki akredytującej.

Polityka jakości

Kierownictwo Laboratorium zobowiązało się do realizacji wszelkich usług dotyczących wzorcowania przyrządów zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Profesjonalnej i Inżynierskiej, w oparciu o normy PN-ISO-17025:2018-02 i PN-ISO-10012- 1:1998 oraz instrukcje operacyjne. Firma LAB-EL Elektronika Laboratoryjna Sp. J. pracuje zgodnie z posiadanym od dnia 7 marca 2003 certyfikatem ISO 9001:2015, numer CH03/203378, wydanym przez SGS Switzerland SA Systems&Services Certification.
Kierownictwo Laboratorium zobowiązało się do realizacji działań korygujących i zapobiegawczych , kiedy zostaną stwierdzone:

prace niezgodne z wymaganiami (badania i/lub wzorcowania),
odstępstwa od polityki jakości i procedur systemowych,
odstępstwo w działaniach technicznych.

Personel firmy LAB-EL uczestniczący w budowie i utrzymaniu systemu zarządzania jakością, zna politykę jakości, dostępne mu są dokumenty opisujące system jakości, zna ich treść i stosuje je w praktyce, jest na bieżąco informowany o wszystkich zmianach w systemie jakości, ma zapewnioną możliwość podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz w zakresie jakości.
We wzorcowaniu, jak i wszystkich pracach pomiarowych wykonywanych w Laboratorium, jakość oznacza:

obiektywne ustalenie relacji między wskazaniami wzorca i przyrządu sprawdzanego oraz zwracanie uwagi, aby wyniki były reprezentatywne dla danego egzemplarza przyrządu i przynosiły klientowi maksymalne korzyści;
terminowe wykonanie wzorcowania i sporządzanie świadectw wzorcowania zawierających wszystkie informacje potrzebne zleceniodawcy, przedstawione w formie obiektywnej, jasnej i przejrzystej;
przekazywanie klientom informacji umożliwiających diagnostykę stanu faktycznego oraz pozwalających na podjęcie właściwych działań w celu poprawy wzorcowanych przyrządów;
opracowywanie pełnej dokumentacji wzorcowania i jej archiwizacja w okresie nie krótszym, niż 5 lat w takiej formie, która zapewnia łatwy dostęp oraz gwarantuje bezpieczeństwo dokumentów;
przedstawianie stwierdzenia zgodności z wymaganiami i specyfikacjami

Utrzymanie i promocja jakości pracy jest obowiązkiem każdego przedstawiciela kadry kierowniczej w firmie. Zasada ta obliguje również wszystkich pracowników Laboratorium do samodzielnego i kompetentnego działania.
Dążąc do zapewnienia jakości wdrażany jest system zarządzania jakością zgodny z normą PN-EN ISO/IEC-17025:2018-02 oraz określone są następujące cele jakości:

w uregulowany sposób uwzględniać potrzeby i interesy zleceniodawców (klientów), kompleksowo opisywać procedury pomiarów, a ich wyniki rejestrować prawidłowo i w pełnym zakresie, a następnie dokładnie je prezentować w protokołach pomiarów i świadectwach wzorcowań,
wykrywać i korygować słabe ogniwa w systemie zarządzania jakością, ale również w pracy i organizacji tak, aby nie dopuścić do powtarzania się wad,
przebieg wszystkich operacji wchodzących w skład procesu wzorcowania, stanowiących podstawę opracowania protokołów pomiarów i świadectw wzorcowań, powinien dać się odtworzyć w przedziale czasu 5 lat,
wszystkie ważne dokumenty i obiekty wzorcowań powinny być prawidłowo nadzorowane i w odpowiedni sposób przechowywane,
każde z działań, które mają wpływ na wyniki wzorcowań powinny być poddawane auditowi wewnętrznemu przez osoby kompetentne i nie związane z auditowaną sferą i firmą.

W celu urzeczywistnienia polityki jakości w odniesieniu do Laboratorium Wzorcującego objętego systemem zarządzania jakością, Kierownictwo firmy opracowało i przyjęło „Długofalowy program jakości” i „Doraźny program jakości”. Do kierowania, nadzorowania i realizacji wszystkich przedsięwzięć związanych z opracowaniem, wdrażaniem, utrzymaniem oraz ciągłym doskonaleniem systemu zarządzania jakością w Laboratorium Wzorcującym firmy LAB-EL,
Dyrektor firmy powołał Pana mgr inż. Wojciech Szkolnikowskiego na funkcję Pełnomocnika ds Jakości Laboratorium.

Podstawowe definicje metrologiczne zgodnie międzynarodowym słownikiem metrologicznym VIM

Wzorcowanie, kalibracja

Zbiór operacji ustalających, w określonych warunkach, relację między wartościami wielkości mierzonej wskazanymi przez przyrząd pomiarowy lub układ pomiarowy albo wartościami reprezentowanymi przez wzorzec miary lub przez materiał odniesienia, a odpowiednimi wartościami wielkości realizowanymi przez wzorce jednostki miary.

Adiustacja

Czynność mająca na celu doprowadzenie przyrządu pomiarowego do stanu działania odpowiadającego jego przeznaczeniu.

Spójność pomiarowa

Właściwość wyniku pomiaru lub wzorca jednostki miary polegająca na tym, że można je powiązać z określonymi odniesieniami, na ogół z wzorcami państwowymi lub międzynarodowymi jednostkami miary, za pośrednictwem nieprzerwanego łańcucha porównań, z których wszystkie mają określone niepewności.

Wzorzec państwowy jednostki miary

Wzorzec jednostki miary uznany urzędowo w danym kraju za podstawę do przypisywania wartości innym wzorcom jednostki miary danej wielkości.

Wzorzec odniesienia jednostki miary

Wzorzec jednostki miary o najwyższej zazwyczaj jakości metrologicznej dostępny w danym miejscu lub danej organizacji, który stanowi odniesienie dla wykonywanych tam pomiarów.

Wzorzec roboczy jednostki miary

Wzorzec jednostki miary używany zwykle do wzorcowania lub sprawdzania wzorców miar, przyrządów pomiarowych lub materiałów odniesienia.

Niepewność pomiaru

Nieujemny parametr związany z wynikiem pomiaru, charakteryzujący rozrzut wartości, które można w uzasadniony sposób przypisać wielkości mierzonej.

Poprawka

Wartość dodana algebraicznie do surowego wyniku pomiaru w celu skompensowania błędu systematycznego.