Uprawa pieczarek w pieczarkarniach, produkcja pieczarek

Andrzej Łobzowski, Nikodem Sakson

Artykuł publikowany w Biuletynie Producenta Pieczarek nr 2/2012

Uprawa pieczarek - wstęp

Wymóg coraz lepszego wykorzystania coraz droższego podłoża oraz maksymalna oszczędność energii koniecznej do stworzenia wymaganego przez pieczarkę mikroklimatu to jedno ze współczesnych wyzwań jakie staje przed polskim pieczarkarstwem w uprawie pieczarek. Uzyskuje się to miedzy innymi poprzez skuteczną i tanią kontrolę wzrostu zawiązków i owocników. Obecny model działania w tym zakresie opiera się o sterowanie mikroklimatem w pieczarkarni poprzez obserwację przez człowieka zachowania zawiązków i owocników i takie zaprogramowanie stanu parametrów mikroklimatu, które on uważa za stosowne. Oznacza to, że ocena ta jest bardzo subiektywna i z reguły spóźniona, a tym samy z reguły i kosztowna. W tej sytuacji powstaje pytanie, czy można stworzyć system, który będzie w sposób ciągły obserwował zachowanie – wzrost zawiązków i owocników przy uprawie pieczarek. Kontrolował odparowania z powierzchni okrywy lub zawiązka i owocnika i korygował tak mikroklimat, żeby był on utrzymany w sposób ciągły i optymalny. Obecny poziom rozwoju technologii informatycznej pozwala naszym zdaniem na jego stworzenie.

Z jakich elementów powinien kształtować się system do produkcji pieczarek?

System do produkcji pieczarek powinien składać się z:

• Urządzenia rejestrującego zmiany wzrostu zawiązki i owocnika: kamera z programem czytania obrazu i analizy jego zmian.
• Urządzenia do zdalnego odczytu temperatury powierzchni okryw i zawiązków i owocnika.
• Zwielokrotnionego systemu kontroli temperatury i przepływu powietrza, wilgotności powietrza  i temperatury podłoża, odbierający zdalnie sygnały o odczycie wyników pomiarów. W przyszłości zintegrowany z systemem nadmuchu powietrza i podlewania podpółkowego mogący sterować zachowaniem podłoża i podlewaniem oddzielnie na każdej półce.
• Programu integrującego uzyskane wyniki i przekazującego do sterownika zadanie zmiany lub utrzymania parametrów mikroklimatu przy uprawie pieczarek.
• Tabletu pozwalającego na nadzór technologa nad funkcjonowaniem systemu.

Jak powinien funkcjonować system do uprawy pieczarek?

Od utworzenia zawiązków podstawowym wskaźnikiem prawidłowych warunków uprawy i kształtowania mikroklimatu jest systematyczny przyrost masy zawiązków i owoców w procesie produkcji pieczarek. Wskaźnikiem jest przyrost średnicy zawiązków i owocników w jednostce czasu. Oznacza to, że wykonując w przyjętych odstępach czasu zdjęcie tych samych zawiązków i owocników i porównując je z przyjętym wzorcem możemy sadzić, czy zaprogramowane parametry mikroklimaty są właściwe. Dodatkowym wskaźnikiem prawidłowego zachowania się zawiązków i owocników powinno być ocena parowania z ich powierzchni lub okrywy wody. Pomiar może być dokonywany poprzez urządzenie do zdalnego odczytu lub kamerę termowizyjna. Kamera może być także wykorzystywana do oceny przyrostu średnicy zawiązków i owocników. Wielkość różnicy miedzy temperaturą powietrza a powierzchni owocnika i czy okrywy jest wskaźnikiem prawidłowości warunków mikroklimatu i wielkość odparowania można utrzymać w określonych granicach poprzez zmianę parametrów składników mikroklimatu.

Uprawa pieczarek wymaga dodatkowej kontroli poziomu temperatur w możliwe jak największej liczbie punktów podłoża, przynajmniej trzech na każdej półce. Do tego celu można wykorzystać termometry ze zdalnym odczytem. Odczyty powinny pozwolić na precyzje sterowanie ruchem powietrza w hali i pomóc ocenić równość załadunku. Zróżnicowanie zmian w temperaturze podłożu i różnice między powietrzem a podłożem na poszczególnych pólkach powinno umożliwić na stosowanie zindywidualizowanych terminów i dawek wody na poszczególnych półkach w pieczarkarniach wyposażonych w nawadnianie podpółkowe.

Zintegrowany nowy program sterowania powinien pozwolić na realizacje wskazanych zadań.

Produkcja pieczarek - jakie są szanse realizacji?

Uprawa pieczarek ma charakter techniczny i wymaga zainteresowania zarówno producentów sterowników do pieczarkarni i systemów kontroli mikroklimatu jak i samych producentów pieczarek. Moim zdaniem szansa realizacji tych założeń jest znaczna. Wynika to z faktu, ze firma LAB-EL posiada już w swojej ofercie elementy wspomnianego systemu do uprawy pieczarek:

1. Kontrola temperatury powierzchni okrywy (czujnik IR). Oferowane pirometry pracują w systemie komunikacji wykorzystywanej w regulatorach (interfejs S300 lub interfejs radiowy). Przykładowe konstrukcje przedstawione są na stronie: http://www.label.pl/po/ix.pirometry.html. Pirometry do zastosowań w pieczarkarniach wymagały by wykonania ich w wersji wodoodpornej.
2. Termometry do zdalnego pomiaru temperatury podłoża (radiowe). Czujniki tego typu są produkowane np. do zastosowań w kompostowniach, gdzie prowadzenie kabli od czujników jest kłopotliwe i narażone na uszkodzenia mechaniczne. Wykonanie specjalne LB-525TS (przedstawione na stronie http://www.label.pl/po/bezprzewodowy-termometr-do-kompostu-lb525ts3.html) jest termometrem, którego nadajnik radiowy umieszczono w rękojeści termometru wbijanego w kompost. Podobne rozwiązanie można zastosować do pomiaru temperatury podłoża w pieczarkarni.
3. Kontrola temperatury kompostu w wielu punktach. W obecnej wersji regulator LB-762 można uzupełnić o dodatkowe wielokanałowe termometry. Istnieje możliwość dołączenia do 2 termometrów wielokanałowych LB-711 (przedstawionych na stronie http://www.label.pl/po/rek711.html ), czyli zwiększenia ilości punktów pomiarowych termometrów przewodowych o 16 (w stosunku do aktualnej ilości 6).
4. Analiza obrazu (wzrostu pieczarek). Istnieją gotowe systemy monitorujących z kamerami przystosowanymi do pracy w warunkach zewnętrznych. Osobną sprawą jest opracowanie oprogramowania, które umożliwi analizę wzrostu pieczarek zgodnie z założeniami technologicznymi, bądź postawienie przed  obsługą zadania optycznej oceny procesu wzrostu.
5. Kontrola przepływu powietrza pomiędzy półkami. Do tego celu można wykorzystać termoanemometr LB-801, który jest przeznaczony do pomiaru prędkości przepływu powietrza w dwu zakresach pomiarowych 0...1m/s oraz 0...10m/s. Opis przyrządu przedstawiono na stronie: http://www.label.pl/po/rek801-termoanemometr.html
6. Nadzór parametrów z tabletem po wejściu do danej hali. Do tego celu można już teraz wykorzystać dowolny tablet z systemem Windows (np. WindPad 110W z oferty firmy MSI: http://pl.msi.com/product/nb/WindPad-110W.html), na którym należy uruchomić dodatkowego klienta oprogramowania LBX sterującego praca systemu regulatorów LB-762. W korytarzu należy udostępnić lokalną sieć Ethernet poprzez punkt dostępu Wi-Fi.