Tornada to jedne z najbardziej gwałtownych i niszczycielskich zjawisk atmosferycznych, które powstają w specyficznych warunkach pogodowych. Proces formowania tornada zaczyna się od rozwoju superkomórki burzowej, która jest rodzajem burzy z rotującym prądem wstępującym. Kluczowym czynnikiem jest zderzenie ciepłego, wilgotnego powietrza z chłodnym, suchym powietrzem, co tworzy niestabilność atmosferyczną. To zderzenie powoduje, że silne wiatry zaczynają się kręcić w poziomej osi, tworząc tzw. „shear”, czyli ścinanie wiatru. Gdy poziome wiatry są unoszone przez silne prądy wstępujące w burzy, mogą przejść w wir pionowy, co prowadzi do powstania mezocyklonu, czyli rotującej kolumny powietrza wewnątrz superkomórki. Jeśli mezocyklon zacznie intensywnie wirować i jednocześnie obniżać się w kierunku ziemi, dolna część wiru tworzy lejek kondensacyjny. Kiedy ten lejek dotknie powierzchni ziemi, staje się tornado, które zaczyna swoją destrukcyjną działalność. Intensywność tornada jest mierzona za pomocą skali Fujity (EF), która ocenia siłę zjawiska na podstawie zniszczeń, jakie powoduje.
Tornada najczęściej występują w specyficznych regionach świata, gdzie panują odpowiednie warunki klimatyczne. Najbardziej znanym obszarem o dużej częstotliwości występowania tornad jest Aleja Tornad w Stanach Zjednoczonych, obejmująca stany takie jak Teksas, Oklahoma, Kansas i Nebraska. Region ten jest szczególnie podatny na tornada ze względu na unikalne położenie geograficzne, gdzie ciepłe i wilgotne powietrze znad Zatoki Meksykańskiej spotyka się z chłodnym, suchym powietrzem z Gór Skalistych i Kanady. Tornada w tej części świata najczęściej występują wiosną i wczesnym latem, ale mogą pojawić się o każdej porze roku, jeśli warunki są sprzyjające.
Skutki tornad są katastrofalne. Wiatry mogą osiągać prędkości przekraczające 300 km/h, co prowadzi do ogromnych zniszczeń budynków, infrastruktury i naturalnych zasobów. Tornada mogą wyrwać drzewa z korzeniami, przewrócić ciężarówki, a nawet zniszczyć całe osiedla mieszkaniowe. Aby zminimalizować ryzyko związane z tornadami, mieszkańcy obszarów narażonych na te zjawiska muszą być dobrze przygotowani. Kluczowe jest posiadanie planu ewakuacji i schronienia na wypadek tornada. Najlepszym miejscem do ukrycia się jest schron przeciwburzowy lub piwnica, które zapewniają maksymalną ochronę przed wiatrem i latającymi odłamkami.
Ważnym elementem przygotowania jest również monitorowanie prognoz pogody i ostrzeżeń meteorologicznych. Współczesne technologie, takie jak syreny alarmowe, aplikacje mobilne i systemy ostrzegawcze, odgrywają kluczową rolę w informowaniu ludności o nadchodzącym zagrożeniu. Regularne ćwiczenia i edukacja na temat postępowania w razie tornada mogą uratować życie, zapewniając, że ludzie wiedzą, jak szybko i skutecznie reagować na ostrzeżenia.
W obliczu zmian klimatycznych tornada zaczynają się pojawiać w niespodziewanych miejscach oraz nieprzewidywalnych porach. Dotychczas sezon na tornada miał miejsce na przełomie czerwca i lipca, teraz zaczyna się to zmieniać, przewiduje się również wzrost częstotliwości tych zjawisk.
Skala EF jest pięciostopniowa, od stopnia 0, czyli od 105 km/h, do stopnia 5 powyżej 322 km/h. Prędkość wiatru mierzy się przy pomocy anemometrów lub wiatromierzy. Przykładowym modelem jest Kestrel 5000, czyli anemometr wiatraczkowy. Posiada on wytrzymałą obudowę oraz szeroki zakres pomiarowy. Poza prędkością wiatru wykonuje również pomiary temperatury czy wilgotności.